Fysiek domein

We bevorderen dat Zwolle op termijn energieneutraal is

Doel 6.4.1 Energieneutraal Zwolle | Begroting 2024

Wij bevorderen dat Zwolle op termijn energieneutraal is en dragen zo bij aan de doelstellingen van het landelijk Klimaatakkoord: 50% reductie van CO2-uitstoot in 2030. Het landelijk Klimaatakkoord (in 2019 ondertekend door de VNG) vormt de basis voor de energietransitie in Zwolle.
We richten onze aanpak op de gebouwde omgeving en grootschalige energievoorzieningen.

De raad heeft het Ambitiedocument ‘Zwolle geeft je Energie’ en het ‘Plan van Aanpak Energietransitie 2018-2022 vastgesteld. Onze focus is de realisatie van klimaatneutraal Zwolle.  De nevenambities zijn dat in 2025:

• de CO2-uitstoot 25% lager is dan in 1990 (en maximaal 375 kton bedraagt);
• minimaal 25% energiebesparing is gerealiseerd, wat een verlaging van het energieverbruik van 1600TJ per jaar betekent;
• 25% van de totale energievraag duurzaam opgewekt wordt (dat betekent vanaf dat moment per jaar 1200 TJ schone opwek).

Het programma is georganiseerd langs de clusters Warmte aanpak, Energiebesparing Wonen, Duurzame Werklocaties, Grootschalige Energievoorzieningen en Netcongestie.

Netcongestie
De effecten van netcongestie worden steeds meer zichtbaar. We zien dat er in Zwolle geen ruimte meer is voor nieuwe of uitbreiding van grootverbruikersaansluitingen op het elektriciteitsnet, zowel op invoeding als op afname (dubbele netcongestie). Dit heeft grote gevolgen voor de Zwolse opgaven op het gebied van energietransitie, werken, mobiliteit. Vooralsnog geeft de netwerkbeheerder aan dat de plannen voor nieuwbouw van woningen door kan gaan in Zwolle. Om de effecten van netcongestie zoveel mogelijk te beperken en voor te sorteren op de groeiprognoses hebben we in 2024 gewerkt langs drie sporen:

1. Verzwaren: intensief samenwerken met Enexis en Tennet aan het verzwaren van het elektriciteitsnetwerk op zowel laagspannings-, middenspannings- als hoogspanningsnetvlak;
2. Verdelen: Netwerkbeheerders verdelen de stroom conform nieuwe richtlijnen (maatschappelijk prioriteren) van de ACM die van kracht zijn. In overleg met de netwerkbeheerders bepalen we de volgorde van de buurtaanpak netcongestie waarmee het aanwezige laagspanningsnetwerk in de 77 Zwolse buurten fasegewijs wordt verzwaard. In de pilotwijk Schoonhorst hebben we in 2024 eerste ervaringen hiermee opgedaan. Hierover hebben de raad geinformeerd.
3. Verslimmen: We zetten in op het slimmer gebruik maken van bestaande capaciteit op het elektriciteitsnetwerk door middel van de ontwikkeling van smart energy hubs. In 2024 hebben we met name ingezet op de doorontwikkeling van de smart energy hub Hessenpoort en hebben en stat gemaakt op de andere bedrijnventerreinen.

Warmteprogramma aardgasvrij

• Afgelopen jaar hebben we gewerkt aan de basis van het warmteprogramma en de Zwolse Warmtestrategie. Deze is ook besproken met diverse stakeholders waaronder het platform Duurzaam Zwolle (een onderkoepel voor de duurzame bewonersinitiatieven) en komt in 2025 voor te liggen als besluit bij de raad.
• Daarnaast hebben we inhoudelijk gewerkt aan de verschillende bouwstenen zoals de bronnenstrategie, samenwerking met de stad, kader Warmteplannen en de Isolatie- en besparingsaanpak. Ook deze onderdelen worden in 2025 ter besluitvorming voorgelegd aan de raad.
• Verder hebben we een start gemaakt met de Plan-Milieueffectrapportage door de huidige situatie en autonome ontwikkelingen te bepalen.

Warm thuis

• In 2024 hebben we 4.000 huishoudens aangeschreven over Warm Thuis. Daarnaast hebben we een klanttevredendheidsonderzoek gehouden. Deelnemers gaven Warm Thuis gemiddeld een 8,6. Ook is door middel van diepte interviews een klantreisonderzoek gehouden. Dit leverde veel nuttige informatiepunten op over het verbeteren van de dienstverlening.
• Momenteel zijn zo’n 50 vrijwillige energiecoaches actief. Blauwvinger energie is in 2024 met twee nieuwe opleidingsrondes gestart, die zo’n 20 extra coaches moeten opleveren. We hebben herhaalbezoeken gepland voor de energiecoaches, die we met een aantal deelnemers evalueren om te bepalen hoeveel de energierekening omlaag is gegaan.
• Samen met inwoners, leden van de klankbordgroep Burgerberaad en alle partners werken we aan een plan om Warm Thuis vast onderdeel te maken van het Zwolse isolatiebeleid.

Resultaten in 2024
Aantal benaderde Zwollenaren (ontvangers energietoeslag): 4000
Totaal aantal aanmeldingen t/m 31 december: 1064

• Waarvan huur: 972
• Waarvan koop: 92

Aantal bezoeken energiecoaches: 1119
Aantal vervangen oud witgoed: 877

Energiebesparing wonen

• In 2024 is het advies VvE-aanpak opgeleverd en hebben we de vervolgaanpak vormgegeven. De livegang van de subsidieregeling VvE's is gereed en de subsidie kan worden aangevraagd. Inwoners die in aanmerking komen voor de VvE-regeling worden binnenkort geïnformeerd.
• Het team werkt continue aan de bevordering van woningisolatie met de subsidie die daarvoor beschikbaar. De Isolatie & Besparingsaanpak is in ontwikkeling en wordt in 2025 ter besluitvorming voorgelegd aan de raad. Daarin wordt ook een voorstel gedaan voor de voortzetting van Warm Thuis.
• We hebben input opgehaald naar aanleiding van de Motie Wegnemen belemmeringen bij verduurzaming, via Social-Media, Platform Duurzaam Zwolle en het Energieloket. Er is een flyer op maat per woningtype verstuurd eind oktober voor de isolatie-actie in Holtenbroek / Aa-landen en de lokale initiatieven hebben een win-actie georganiseerd.

Platform duurzaam Zwolle
Sinds januari 2024 voert het Platform activiteiten uit zoals:

• Maandelijks wordt de digitale ‘Postduif’ verstuurd naar 53 verschillende mailadressen (leden en andere stakeholders). Zij verspreiden de nieuwsbrief verder naar eigen achterban. De nieuwsbrief wordt onder andere gebruikt om nieuwe energiecoaches en groencoaches te werven, wijkinitiatieven te informeren over de collectieve inkoopacties en het delen van best practices zoals het proces achter de Groene Renovatie in Assendorp.
• Maandelijks worden fysieke bijeenkomsten georganiseerd voor leden. Hier staan het delen van kennis, ontdekken van ondersteuningsvragen en het gezamenlijk oplossen centraal. Kenniscafés en werkgroepbijeenkomsten worden met elkaar afgewisseld. De inhoud van beide soorten bijeenkomsten wordt gevuld vanuit de behoeften van de bewonersinitiatieven.
• Een inventarisatie bij bewonersinitiatieven van de al opgebouwde kennis en ervaring enerzijds en kennis- en ontwikkelbehoefte anderzijds. Vraag en aanbod worden bij elkaar gebracht door de kennisagenda tot uitvoering te brengen, werkgroepen te ondersteunen en maatwerk toe te passen.
• Op de website van Platform Duurzaam Zwolle is de ‘toolbox’ te vinden, waarop ze kennis delen en activiteiten plaatsen van leden met onder andere communicatiemateriaal, draaiboeken en uitgewerkte begrotingen om slim van elkaar af te kunnen kijken. Een mooi voorbeeld is de Praatplaat ‘waar staan we’, dat initiatieven helpt om het gesprek aangaan over "hoe het gaat" binnen het initiatief? Hoe is onze organisatie? Hoe gaat het met de financiën? Hoe loopt communicatie? De steekwoorden op de praatplaat helpen om samen een compleet beeld te krijgen van het initiatief. Het structureert het gesprek en zorgt dat de belangrijkste onderwerpen allemaal worden behandeld.

Berkum

• Met de projectgroep warmteplan, bestaande uit een aantal bewoners, hebben we de (technische) inhoud voor warmteplan verzameld.
• Daarnaast hebben we een planning en plan van aanpak voor 2025 gemaakt, waarin is opgenomen hoe we in 2025 tot een warmteplan gaan komen, op welke momenten we hoe communiceren en welke informatie op welke manier verzameld wordt. Ook heeft de projectgroep een versnellingsaanpak voor 2025 opgesteld met als doel om in 2025 350 slecht geïsoleerde woningen te bereiken.
• En we zijn afgelopen halfjaar zichtbaar geweest in de wijk. Ruim 80% van het maatschappelijk vastgoed is gesproken over de ontzorgingsaanpak van de provincie en een groot deel doet hier al aan mee. Daarnaast zijn er allerlei acties geweest, zoals bakfietsacties door de straten, om inwoners te informeren en stimuleren te verduurzamen.

Duurzame werklocaties

• We hebben de jaarplanning clusters werklocaties, opwek en netcongestie samengevoegd en de scope bepaald. We zijn een verkenning gestart voor een SEH (Smart energy hub) Voorst met de werkgroep energie en er zijn 8 nieuwe bedrijven aangesloten op de SEH in Hessenpoort.
• Stantec heeft onderzoek gedaan naar kansrijke locaties, we zetten in op grootverbruikers.
• Er is een start gemaakt met datagedreven werken werklocaties, infrastructuur en maatschappelijke instellingen. En er is gewerkt aan de Energiemonitior inclusief de informatie over werklocaties. Er is een samenwerking opgezet op bedrijventerrein marslanden in een werkgroep energie voor energietransitie. Onderwerpen hierin zijn SEH, logistiek laden en warmte/koude opslag.

Grootschalige Energievoorzieningen
Tolhuislanden

• De afspraken tussen gemeente en de gebiedscoöperatie Tolhuislanden zijn definitief.  
• De ontwerpvergunning is verleend aan de gebiedscoöperatie Tolhuislanden.

Haerst

• Er is een onafhankelijke projectleider voor 2 samenwerkende gemeenten.
• Opstarten verkenning mogelijkheid samenwerken afzonderlijke initiatieven om te komen tot 1 gezamenlijk gebiedsinitiatief.

Lokaal eigendom

• Beleidskader lokaal eigendom vastgesteld door gemeenteraad.  
• Afspraak gemaakt binnen het samenwerkingsverband Zwolle-Staphorst-Zwartewaterland-Zwolle om beleidskaders lokaal eigendom te harmoniseren.  

Windmolen Hessenpoort

• Het poortje voor vergunningsaanvraag bij provincie staat open. Op dit moment zicht op 1 vergunningsaanvraag van het waterschap Drents Overijssel Delta.  

Groen gasfabriek

• De gemeenteraad heeft een rondetafelgesprek gevoerd over de groengas installatie.

Holtenbroek / Aa-landen

• Er is een uitwerking op hoofdlijnen over de haalbaarheid grootschalig warmtenet Zwolle-Noord in samenwerking met de corporaties.
• We hebben een extra omgevingsmanager aangetrokken om in samenwerking met de wijk aan het eerste warmte-eiland te werken.
• De concept warmteplannen is opgesteld en we hebben verkent naar partners voor mogelijke taken binnen het warmtebedrijf.

Dieze

• In november is de raad geïnformeerd over Dieze (Hogenkamp kiest) en Assendorp (Sallandsweide) bij de begroting.
• Het Wijbedrijf werkt met de bewoners en eigenaren de scenario’s voor verduurzaming en verbetering van de leefomgeving verder uit
• Vijftig tinten groen Assendorp is een stichting aan het oprichten voor het warmteschap voor de Sallandsweide. Deze stichting gaat een lening aanvragen bij het warmtefonds voor de ontwikkelfase van het warmtenet. Met de subsidie van de gemeente Zwolle kan de stichting deze aanvraag doen. Als de lening rond is, start de ontwikkelfase. Deze fase duurt ongeveer anderhalf jaar en resulteert in een definitief ontwerp en voorstel voor financiering en governance van het warmtenet (financial close), inclusief meekoppelkansen.

Zwolse energiemonitor 2024

• We werken toe naar een vernieuwde Energiemonitor, welke de raad actuelere informatie geeft over de voortgang ten opzichte van gestelde doelen. Deze ontwikkeling vraagt tijd. Niet alleen om het technisch te ontwikkelen, maar vooral om de juiste verbanden te leggen tussen inspanningen en effecten.

Het programma Energietransitie is in 2024 uitgevoerd binnen de begroting en heeft een klein positief resultaat van € 12.000. Wel zijn er verschillen tussen de werkelijke lasten, baten en reserveonttrekkingen ten opzichte van de begroting. Dit heeft twee oorzaken:

• In de begroting 2024 zijn meerjarige subsidieverstrekkingen opgenomen waarvoor het budget aan de voorkant volledig is afgedekt. Het beschikbare budget voor 2025 en 2026 loopt dus over het jaar heen. Dit is vooral het gevolg van het feit dat er tot en met 2024 alleen incidenteel programmabudget beschikbaar was. Nu het budget met ingang van 2025 structureel beschikbaar is, is het mogelijk om meerjarige activiteiten ook meerjarig te ramen. De lasten in 2024 zijn hierdoor € 638.000 lager, waardoor er ook € 638.000 minder is onttrokken uit de reserve nutvw-fysiek:
  • Subsidieregeling werklocaties 2025/2026: € 400.000
  • Subsidieregling Platform 2025/2026: € 200.000
  • Overige overlopende activiteiten: € 38.000
• Daarnaast zijn er activiteiten die gedekt worden vanuit subsidie of inkomsten derden die in 2025 doorlopen. Tegenover de lagere lasten van € 137.000 staan eveneens lagere (subsidie)inkomsten van €137.000. Het restant van de subsidie wordt besteed in 2025:
  • CDOKE-subsidie VVE-aanpak: € 60.000
  • CDOKE-subsidie Handhaving Omgevingsdienst: € 45.000
  • Coördinatie regionaal energieloket: € 32.000
• Het positieve resultaat van €12.000 wordt gerealiseerd door hogere inkomsten. De lagere besteding op de subsidie RRE hoeft niet te terugbetaald te worden. Gezien de behaalde prestaties heeft het rijk de subsidie hoger vastgesteld. Daarmee valt dit bedrag vrij ten gunste van het resultaat.

Programmabudget energie

Warmtestrategie Zwolle

WUPs Holtenbroek/Aa-landen

Grootschalige energietransitie

Warmtetransitie Hbr./Aalanden

PAW Berkum

Energiearmoede BCF

Energiearmoede 100% BTW

Buurtenergieplan + Assendorp

Wijkuitvoeringsplan Dieze

Congestie energienetwerk

Inrichting Warmtebedrijf

Lokale Aanpak Isolatie

Afgesloten projecten
In de tabel restantkredieten zijn een aantal projecten opgenomen die tot en met 2024 werden gefinancierd vanuit incidentele middelen. Bij de begroting 2025 heeft de raad op basis van het vastgestelde Ambitiepakket met ingang van 2025 structurele middelen beschikbaar gesteld. Ook heeft de CDOKE-regeling een meer structureel karakter gekregen. Daarmee is het Programma Energietransitie vanaf 2025 opgenomen binnen de structurele begroting en worden de volgende projecten afgesloten:  

• Programmabudget energie
• Warmtestrategie Zwolle
• Warmtetransitie Holtenbroek / Aa-landen
• Grootschalige energie Infra
• Congestie energienetwerk

De restantbudgetten van deze projecten per 31-12-2024 zullen op basis van de 1e periodieke wijziging 2025 worden geraamd binnen de begroting 2025. Hierop zijn in 2024 ook deels verplichtingen aangegaan die doorlopen in 2025.