Fysiek domein

We zorgen voor een flexibel maar helder wettelijk kader en adequaat instrumentarium

Doel 6.1.3 Wettelijk kader voor de fysieke leefomgeving | Begroting 2024

Het doel om te werken aan een flexibel maar helder wettelijk kader en adequaat instrumentarium is actueel en zal dat ook blijven. Het doel hangt niet per se samen met de inwerkingtreding van de Omgevingswet, maar de komst van deze wet heeft er wel voor gezorgd dat het instrumentarium – en het beleid dat van toepassing is op de fysieke leefomgeving – nogal in beweging is gebracht. Onder het programma Omgevingswet is de implementatie voorbereid en op 1 januari 2024 was de inwerkingtreding een feit. In het afgelopen jaar hebben wij de eerste ervaringen opgedaan. Onder andere evalueren wij enkele processen. Wij hebben de software van het omgevingplan vervangen door een beter werkende software. Wij werken aan een herziening (aanvulling) van de omgevingsvisie. En uiteraard werken wij verder aan het opstellen van het gemeentebrede omgevingsplan.
De omgevingsvisie en het omgevingsplan zorgen samen voor de actuele kaders die gelden binnen de fysieke leefomgeving. Ontwikkelingen worden hieraan getoetst. Het omgevingsplan is nu nog een omgevingsplan van rechtswege dat bestaat uit onder meer de oude bestemmingsplannen. Wij werken er hard aan om dit omgevingsplan van rechtswege om te bouwen tot een integraal omgevingsplan voor het gehele grondgebied van de gemeente. Het opstellen van dit gemeentebrede omgevingsplan  vraagt veel afstemming en zal zeker nog tot einde 2026 of zelfs nog daarna doorlopen.

Voor het wijzigen van het Omgevingsplan zijn landelijk digitale standaarden vastgesteld. Het werken aan meerdere wijzigingen tegelijkertijd werkt op dit moment nog gecompliceerd in de huidige versie van de software. Het vaststellen van meerdere wijzigingsbesluiten in één raadsvergadering is momenteel ook nog gecompliceerd.

Omgevingswet en overgangsfase

• Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Het programma Omgevingswet is daarmee tot een eind gekomen. Wel is in 2024 nog een helpdeskfunctie doorgezet om de eerste vragen vanuit de organisatie op te kunnen vangen. Ook hebben de eerste ervaringen met de Omgevingswet geleid tot evaluatie van processen., zoals bijvoorbeeld die van het bindend advies dat in 2025 zal worden afgerond.  
• Voor het einde van 2023 hebben wij nog enkele bestemmingsplannen ter visie gelegd als ontwerp ter visie. Deze plannen worden volgens de oude procedure afgerond. Ongeacht of het vastgestelde plan een ambtshalve vastgesteld plan is, of een ontwikkelingsgericht bestemmingsplan, het doorlopen van de beroepsprocedure behoort tot de wettelijke taken van de gemeenten en kunnen niet op een ontwikkelaar worden verhaald.
• Vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen wij geen nieuwe bestemmingsplannen meer opstellen. Het van rechtswege ontstane omgevingsplan wijzigen met de digitale standaard die daarvoor is ontwikkeld was in 2024 nog niet mogelijk. Ontwikkelingen worden dan ook gefaciliteerd via een alternatieve route (Tijdelijk Alternatieve Maatregel of TAM), gebaseerd op de oude digitale leest. Op een later moment worden de TAM plannen verwerkt in het omgevingsplan. Daarbij is gebruik gemaakt van het handboek dat daarvoor is opgesteld.  
• Ook in 2025 wordt nog met dit alternatief (genaamd TAM IMRO) gewerkt, maar mogelijk wordt het in de tweede helft van 2025 afgebouwd. Dit hangt af van oplossingen voor onder meer het kunnen werken aan meerdere wijzigingen tegelijkertijd van het éne omgevingsplan.

Begeleiding en behandeling van aanvragen omgevingsrecht (voorheen: Wabo-aanvragen), incl. vooroverleg en klantvragen

• Het aantal aanvragen, inclusief vooroverleg en adviesvragen, was in 2024 vergelijkbaar met het aantal in 2023. In het laatste kwartaal van 2023 is -zoals verwacht- een piek aan aanvragen onder de werking van de Wabo ingediend: drie keer zoveel dan gebruikelijk. De behandeling van deze aanvragen liep ver door in 2024. Het aantal aanvragen onder de Wkb is, mede door de ‘Wabo-piek’, achtergebleven op het programma. Het aantal conceptaanvragen was in 2024 hoger dan in 2023. Hierop hebben wij bewust gestuurd om ervaring op te doen met het nieuwe stelsel en de nieuwe systematiek van de Omgevingswet.
• In het VTH Omgevingsrecht jaarverslag 2024 & programma 2025, vastgesteld op 10 december 2024, heeft het college hierover verantwoording afgelegd.

Opstellen, doorontwikkelen, actualiseren en operationaliseren VTH-beleid voor de thuistaken, VTH-programma en VTH-jaarverslag

• Op 1 januari 2024 zijn de Omgevingswet (Ow) en de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb) in werking getreden. 2024 was een implementatiejaar voor VTH Omgevingsrecht waarin de VTH-processen zijn getoetst en kennis en competenties zijn ontwikkeld. Er zijn ervaringen opgedaan met het nieuwe stelsel en de systematiek van de Ow en de Wkb. Er zijn in 2024 nog geen bouwwerken onder de Wkb opgeleverd, dus hebben wij geen ervaring opgedaan met toezicht en handhaving onder de Wkb. Onze ervaringen zijn geëvalueerd en vormen, samen met een actuele risicoanalyse en een functie- en formatiehuis, input voor het doorontwikkelen, actualiseren en (verder) operationaliseren van beleid en uitvoering van de VTH-thuistaken. Op deze manier brengen beleid en uitvoering dichter bij elkaar en actualiseren wij het VTH-beleidsplan.
• In het VTH Omgevingsrecht jaarverslag 2024 & programma 2025, vastgesteld op 10 december 2024, heeft het college hierover verantwoording afgelegd.

Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG)

• In 2024 is er weer een mutatiesignalering uitgevoerd door een externe partij om de BAG te actualiseren. De signalen worden ingetekend door collega’s van de BGT en bijbehorende landmeters, aangezien zij nauwkeuriger tekenen en de situatie beter controleren. Daarnaast is, in samenwerking met de BGT, de landelijke kwaliteitseis behaalt om de verschillen in de beide registraties terug te brengen naar nul, waardoor er nu een beheersituatie is ontstaan. Ook zijn er twee wekelijkse overleggen met het GBLT om de verschillen in oppervlakte te bespreken en terug te brengen. Hierdoor is en blijft de BAG op orde en in overeenkomst met de werkelijkheid, het GBLT en de BGT.

Programma Aanpak Stikstof Aanpak Stikstof

• In 2024 heeft het stikstofteam bij diverse gebiedsontwikkelingen geadviseerd. Onder andere Spoorzone, Hessenpoort 4, Nieuwe Veemarkt en Nieuw Harculo. Daarnaast hebben wij relevante kennis verzameld en gebundeld hetgeen heeft geleid tot een efficiëntere onderbouwing bij gebiedsontwikkelingen, plannen, projecten en civiele werken. Juridische kennis en beleidsmatig kennisnetwerk is onderhouden wat bijdraagt aan een proactieve werkwijze.
• Het stikstofdossier zal ook in 2025 extra inzet vragen. Enerzijds om te kunnen acteren op ontwikkelingen in het stikstofdossier en de in ontwikkeling zijnde provinciale en landelijke kaders waar met gemeentelijke plannen, projecten en werken mee te maken hebben.
• De afgelopen jaren hebben Zwolse plannen, projecten en werken doorgang kunnen vinden, waarbij stikstof binnen het plan, of werk inpasbaar gemaakt kon worden. De inzet vanuit onder andere de vakgroep stikstof blijft er op gericht om dat te faciliteren. De werkgroep strategie stikstofruimte heeft in 2024 op basis bestaande ecologische inzichten een werkwijze ontwikkeld waarbij snel en efficiënt ecologische beoordelingen voor plannen en projecten kunnen worden gegenereerd.
• Omdat het stikstofdossier mede vanwege politieke-bestuurlijke ontwikkelingen nog niet duurzaam stabiel is, blijft de huidige inzet vanuit onder andere de vakgroep stikstof nodig om plannen, projecten en werken te faciliteren. Deze instabiliteit is recent bevestigd door de rechterlijke uitspraken waarbij de regels zijn aangescherpt met betrekking tot intern salderen.

De lasten laten een voordelig saldo zien van € 854.000. De baten kennen een nadelig saldo van € 1.126.00 er € 86.000 minder onttrokken aan de reserve. Per saldo ontstaat er hierdoor een nadelig resultaat van € 358.000.

Dit nadelig resultaat kan als volgt worden verklaard:   

• De lagere lasten en lagere baten worden voor een belangrijk deel veroorzaakt binnen het onderdeel omgevingsvergunning. Hier zijn lagere lasten van € 779.000 en lagere baten van € 1.121.000. Bij de 1e en 2e berap zijn naar aanleiding van nieuwe inschattingen destijds steeds hogere leges en hogere lasten geprognosticeerd. De baten zijn lager uitgevallen door het niet realiseren van een verwachte grote aanvraag. De lasten vallen lager uit, deels ook vanwege het uitblijven van de grote aanvraag
• De PAS (stikstof) laat een voordeel zien van € 15.000.
• In de reserve 'Bouw' zijn twee begrote budgetten niet ingezet en ook niet onttrokken, voor de activiteit Grip op Zorg à € 67.000 en € 19.000 voor het Programma Aanpak Stikstof.

Actualisering bestemmingsplannen

Bouwwet Omgevingswet

Bestemmingsplannen
De beschikbare middelen zijn in 2024 ingezet voor nog negen bestemmingsplannen die zijn vastgesteld in 2024 en lopen er enkele beroepen bij de Raad van State. Ongeacht of het vastgestelde plan een ambtshalve vastgesteld plan is, of een ontwikkelingsgericht bestemmingsplan, het doorlopen van de beroepsprocedure behoort tot de wettelijke taken van de gemeenten en kunnen niet op een ontwikkelaar worden verhaald.

Omgevingswet
Het programma Omgevingswet is met de inwerkingtreding van de Omgevingswet tot een eind gekomen. Vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet konden geen nieuwe bestemmingsplannen meer worden opgesteld. Met het resterend krediet wordt gewerkt aan het opstellen van het omgevingsplan, oplevering hiervan is voorzien binnen het krediet in 2026. Het krediet wordt gedurende deze periode ook ingezet om de overgangsfase naar het bestemmingsplan naar het omgevingsplan te begeleiden. Het gaat dan om helpdeskfunctie, juridische ondersteuning en de training- en opleidingsuren van betrokken collega's.